Rotterdam wil wel coulant zijn voor mensen die hun achternaam willen veranderen omdat die hun ooit is opgedrongen tijdens het slavernijverleden. De ambtelijke weg moet soepeler, vindt ook wethouder Karremans. Maar Rotterdam gaat niet de kosten betalen zolang het Rijk ook geen water bij de wijn doet. De kostenloze omzetting was aangevraagd door de Rotterdamse Partij van de Arbeid en Denk.

''Ik kan me voorstellen dat als je een achternaam draagt die je voorouders kregen opgedrongen door voormalige ‘slaveneigenaren’, je deze achternaam mogelijk zou willen kunnen veranderen en dat je zou willen dat de overheid daarin meer coulant is. Ik sluit me daarom aan bij de G4-lobby voor het verlagen van de drempels en vooral het punt van psychologisch onderzoek'', aldus Karremans, die echter niet het voorbeeld van Utrecht volgt door volledig de knip te trekken.

''We hebben daarvoor twee redenen'', voegt hij eraan toe. ''De leges zijn de daadwerkelijke kosten die Justis maakt in de procedure van de naamswijziging. En die leges worden door de rijksoverheid vastgesteld op basis van landelijke regelgeving. Daarmee is het de bevoegdheid van het Rijk om de leges te innen dan wel daarvan af te zien. Bovendien was het destijds de Staat die het eenzijdig toekennen van familienamen aan vrijgelaten slaafgemaakten in 1863 mogelijk maakte en registreerde. Het is dus ook aan de Staat om dit te herstellen.''

1863

Veel Nederlandse voorouders konden zelf hun achternaam kiezen bij de invoering van de Burgerlijke Stand in 1811. Maar voorouders die tot slaaf gemaakt waren, kregen bij de formele afschaffing van de slavernij in 1863 hun naam toegewezen door de toenmalige slaveneigenaar. De Nederlandse staat liet deze achternamen vastleggen door ambtenaren die langs de plantages reisden. De registratie daarvan is opgenomen in het Nationaal Archief in Den Haag.

Burgers die hun achternaam willen veranderen, kunnen daarvoor een verzoek indienen bij de screeningsautoriteit Justis, een agentschap van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Justis beslist namens de minister of de achternaam mag worden gewijzigd. De naamswijziging zelf gebeurt via een Koninklijk Besluit.

Het wijzigen van een achternaam die te herleiden is naar het slavernijverleden is niet eenvoudig; hier zijn hoge administratieve kosten aan verbonden en aanvragers moeten via een psychologisch onderzoek aantonen hinder te ondervinden van de achternaam. ''De gemeente verwerkt de naamwijziging in de BRP en op de geboorteakte, maar voor deze administratieve handelingen berekenen wij geen leges'', aldus Karremans.