door Jan D. Swart

De politie aan het Doelwater in Rotterdam was vrijdagmiddag een van de eerste ontvangers van de brief van Rekenkamer-directeur Paul Hofstra over de nasleep van het lekken van oud-wethouder Adriaan Visser en raadslid Christine Eskes (CDA) naar de pers om de beeldvorming over de financiële zeperd van het Schiekadeblok te kantelen.

Zelf zond de Rekenkamer geen kopie naar de politie. Daarvoor zorgde vandaag de verzamelde oppositie in de gemeenteraad. Anderhalve dag eerder hadden vijf van hun fractievoorzitters er in een klein kamertje persoonlijk aangifte gedaan tegen Adriaan Visser.

De namen van de vijf? Eerdmans (Leefbaar), Van Baarle (Denk), Van der Velden (Partij voor de Dieren), Verkoelen (50Plus) en Meeuwissen (PVV). Terzijde: vooral de romance Leefbaar-Denk grenst daarbij bijna aan het ongelooflijke.

De complete fractie van de SP (twee man) was ziek donderdag, maar beloofde het initiatief op eigen houtje te zullen volgen. Nida (twee man) had geen zieken, maar zat donderdagmorgen met de fiets vast in het verkeer en zal eveneens gaan tekenen. 

Alle zeven fractievoorzitters vinden dus dat het Openbaar Ministerie moet uitzoeken of Visser zich schuldig heeft gemaakt aan het lekken naar de pers, wat in ambtelijke sferen een misdrijf is. Maar omdat het OM – net als de Rekenkamer, het huisonderzoeksbureau Strated Consulting en de in het zijtraject-Eskes geconsulteerde experts Jozias van Aartsen en Wim Voermans  - afhankelijk is van informatie, mailde de oppositie in de gemeenteraad de vrijdagmiddagbombrief van de Rekenkamer alvast aan de politie door.

Detail: de bij de raadsvergadering van donderdagmiddag aanwezige Paul Hofstra, die ter plekke getuige was van de wanhopige en clowneske zoekalgoritmes van het college om de juiste teksten in de Gemeentewet te vinden, zei dat hij maandag 11 maart met een eigen verklaring zou komen. Maar men ziet nu dat hij die heeft vervroegd. Waarom? Omdat hij zich door de onderzoekversie van Strated Consulting gepiepeld voelde.

‘’Of de geheime informatie nu in een mail staat, of op een USB-stick in nulletjes en enen is opgeslagen, of het nu in een powerpoint-presentatie is gevisualiseerd, of in een pdf-document verwoord dan wel mondeling is voorgedragen. Of zelfs met rooksignalen en tamtam overgeseind wordt’’, zegt Ellen Verkoelen van 50Plus, ‘’het doet allemaal niet af aan de kern van de zaak en die is dat geheime informatie geheim blijft tot de degene die ertoe gemachtigd is de geheimhouding ervan af haalt.’’

Net als de andere opposanten vindt Verkoelen dat het college een basisblunder heeft gemaakt door geen aangifte te doen bij het OM. ‘’Dat had op 5 februari onmiddellijk moeten gebeuren toen Visser het lekken aan de burgemeester kenbaar maakte. Want hij realiseerde zich maar al te goed wat er aan de hand was, anders zou hij zijn functie nooit hebben neergelegd.’’

Het grootste verwijt dat de oppositiepartijen het college-elftal (tien wethouders en één burgemeester) maakt is dat het de blunder van Visser (uit lijfsbehoud gemaakt) coûte que coûte  heeft willen wegpoetsen en het onderzoeksbureau Strated Consulting met een uiterst nauwe scope (wat is de status van het document dat Adriaan Visser?) op research heeft gestuurd.

‘’Dat blijkt nu één grote aanfluiting en een minachting van het politieke ambt’’, vindt Verkoelen. ‘’Het college doet aan powerplay. Het wil spierballen tonen en denkt dat Rotterdammers dom zijn. Alle weerstand is gericht op het overeind houden van deze coalitie, want waarom anders doet een fractievoorzitter van het CDA mee om de D66-wethouder te redden? Hoe duidelijker wil men het hebben?’’

Wat wel en wat niet geheim is, daar snapte donderdag tijdens de raadsvergadering bina niemand een syllabe van. Zeker niet nadat het onderzoeksbureau Strated Consulting een tien jaar durende geheimhouding min of meer met een korreltje zout nam. Maar van die tolerantie blijkt de Rekenkamer niet gediend. Hofstra schrijft aan de Raad:

- Indien het college geheimhouding oplegt omtrent de inhoud van de stukken die aan het college worden overgelegd en het in een besloten vergadering behandelde, dan heeft deze geheimhouding betrekking op de inhoud van diestukken (dus de informatie die in de stukken besloten ligt) respectievelijk het behandelde (hetgeen is uitgesproken) in die collegevergadering.

- Aangezien het geheimhouding betreft van informatie in een stuk, strekt die geheimhouding zich ook uit tot andere stukken die deze geheime informatie bevatten (zoals concepten, werkdocumenten, verwijzingen enz.). Informatie die aan de hand van een stuk is gepresenteerd kan dus, zo ook in dit geval, samenvallen. Er is namelijk sprake van geheime informatie in een stuk die tegelijkertijd is behandeld/uitgesproken in een besloten collegevergadering. Dit betekent dat ook op de informatie in de met de pers gedeelde werkversie geheimhouding berust. De informatie in beide stukken is namelijk grotendeels gelijk. Daarbij maakt het niet uit of op een werkdocument ‘geheim’ of ‘vertrouwelijk’ staat.

- Geheimhouding kan alleen worden opgeheven door een formeel collegebesluit. In deze besluitvorming kan eventueel een billijkheidsargument een rol spelen, maar louter met dit argument kan geheimhouding niet al voorafgaand aan of zonder collegebesluitvorming worden opgeheven.

- Het college zelf heeft de agendapost voor de collegevergadering van 23 juni 2009 als ‘geheim’ aangemerkt in de informatieverstrekking aan de rekenkamer. Deze ‘status’ had het stuk op het moment van ‘lekken’ nog steeds, wat derhalve bekend was, althans rederlijkwijs bekend moest zijn bij het college. Na het ‘lekken’ is door het college pas het standpunt ingenomen dat dit ten onrechte als geheim is aangemerkt (voor zover dat al een juist standpunt is, zonder formeel opheffingsbesluit).

Kortom: Alles overwegende is naar het oordeel van de rekenkamer geheimhouding van de met de pers gedeelde informatie uit de PDF niet opgeheven op het moment van lekken, ongeacht of deze versie al dan niet in het college is behandeld.

Nog één detail: Adriaan Visser, groot voorvechter van Feyenoord City (en niet van ReddeKuip) lekte naar de NRC. Hij lekte dus elitair en niet naar het volk.