Tijdens de formatie zijn de formerende partijen te lang bezig geweest met de onderlinge verhoudingen, erkent premier Mark Rutte tijdens de regeringsverklaring. Het is volgens hem "niet goed" dat de formatie zo lang duurde en een "stevige evaluatie" met "kritisch zelfonderzoek" juicht hij dan ook toe. "Het was een lang en moeizaam proces."

De vorming van kabinet-Rutte IV duurde historisch lang, mede omdat veel partijen aan tafel blokkades hadden richting andere partijen. Na het debat over de gelekte notitie, waarin een 'functie elders' voor het kritische CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt werd geopperd, waren de banden verzuurd en het vertrouwen bekoeld. Het duurde enkele maanden voordat de partijen weer bereid waren te overleggen over de formatie.

Toen het eenmaal zover was, lagen er nog steeds blokkades. D66 wilde graag samenwerken met GroenLinks en de PvdA, maar dat zagen CDA en VVD niet zitten. D66-leider Sigrid Kaag hield zelf lange tijd de ChristenUnie op afstand. Toen informateur Mariëtte Hamer haar opdracht teruggaf aan de Kamer vanwege de slepende impasse, zei ze dat de partijen het inhoudelijk best eens hadden kunnen worden, maar dat de onderlinge verhoudingen een doorbraak in de weg zaten.

Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp zei eerder deze maand dat de evaluatie van de formatie er dit jaar nog komt. Ze noemde het "gênant" en schadelijk voor het vertrouwen in de politiek dat het zo lang duurde voordat de onderhandelende partijen eruit waren.