De idiootste mode-uiting van de laatste tijd zijn toch wel die spijkerbroeken met scheuren op en boven de knieën. En ik heb al heel wat modewaanzin meegemaakt: kraagloze Beatle-jasjes, wijde pijpen, postbode-capes, broeken met splitjes onderaan de pijp, cowboy-jacks met franje, paarse tuinbroeken, patchwork leren jasjes, noem maar op. Dit slaat echter alles. 

Mode is hoe dan ook een onbegrijpelijk fenomeen. Kijk naar foto’s van jezelf van tijden terug. Een belachelijk grote bril, of juist weer een extreem kleine. Een knalrood montuur. Lachwekkende kapsels met vetkuiven, matjes, tochtlatten en bakkebaarden. Bordeelsluipers, puntschoenen, Beatle-laarsjes en plateau-zolen. De kleding oversized of juist extreem strak. Overhemden met ruches of met lange puntboorden. Vrouwen in mini-rok, harembroek of maxi-jurk. Het wisselt elkaar allemaal al eeuwen lang af. Met als enig doel een in wezen overbodige industrie draaiende te houden.  

Op de redactie van de krant waar ik ruim dertig jaar werkte, heb ik een redactrice meegemaakt die niet alleen over mode schreef, maar er zelf ook driftig aan meedeed. Dat vonden wij niet raar, totdat ze op zeker moment de nieuwste rage uit New York meebracht: een haarband met rechtopstaande spiraalveren en een soort kerstballen aan het eind. Een dag lang heeft ze daarmee voor gek aan haar bureau gezeten en hadden alle omstanders pijn in de buik van ’t lachen. Toen was het klaar. Het toeval wil dat ik onlangs journaalbeelden zag van ballorige studentes met diezelfde potsierlijke attributen op hun hoofd.

Maar terug naar de voddenbroek. Het zangduo De Trekvogels bracht in 1957 de smartlap ‘Kleine schooier met een scheur in je broekie’ uit. Een liedje over een straatjongen en zijn overleden konijn. Die scheur in zijn broek maakte extra duidelijk dat het om een sloeber ging. Een broek was lange tijd een kostbaar bezit, waar je zuinig op was. Niets iets waarvan je er tien in de kast had liggen. Als ik vroeger van school thuis kwam met een scheur in mijn broek, kreeg ik een draai om mijn oren. Of ik soms dacht dat het geld mijn ouders op de rug groeide. Een nieuwe pantalon kon ik wel vergeten. Bij de schoenmaker op de hoek werden er leren stukken op de knieën gestikt en daarmee mocht ik ’t doen. Het deerde me niet. De helft van de klas liep er zo bij.

Influencers

We moeten een paar jaar terug in de tijd toen de eerste gescheurde knieën in het Nederlandse modebeeld opdoken. Bij huppelkutjes van ’t kaliber Famke Louise en Gaby Blaser, die - het is niet anders - op de social media als influencers door het leven gaan. Bij de BN’ers ook, vooral van die over het paard getilde proleetjes als Lil’ Kleine.

Maar gaandeweg zag je de scheuren overal. Ook bij vrouwen van rond de vijftig, die zich nog niet met hun leeftijd hebben verzoend en nog volop met van alles mee willen doen. Tot mijn stomme verbazing zie ik in het tv-programma ‘B&B vol liefde’ zelfs die stijve tut van een Caroline (type Duitse omroepster bij wie alles perfect zit) ineens een broek met scheuren dragen.

Ik weet niet waar de scheurmode vandaan komt. Uit Parijs, Milaan of New York. Het bizarre van dit type decadentie is dat het binnen de kortste keren wereldwijd gaat. Of je nu in Nederland, Litouwen , Maleisië of Congo rondloopt, overal zie je gehavende broeken. Ook bij huwelijken en begrafenissen; gelegenheden waar mensen zich vaak speciaal voor kleden. 

Hoe zullen de fragiele tienermeisjes op de naai-ateliers in India en Bangladesh hebben gereageerd, toen de baas ze op zekere dag vertelde dat ze voortaan de broeken - die ze net zo keurig in elkaar hebben gestikt - tot slot even driftig met een mes moesten bewerken? Een paar dagen eerder kregen ze nog slaag en werd er loon ingehouden als een stiknaadje niet keurig recht liep.

Zullen ze in de grote, goeddeels geautomatiseerde, jeansfabrieken in Turkije een speciaal onderdeel met messen aan de machinerie hebben toegevoegd dat strak geprogrammeerd een stuk of wat scheuren en gaten in de pijpen aanbrengt? En hoe leg je de portier van een pretentieuze nachtclub - een man die veelal toe moet zien op correcte kleding - uit dat de gerafelde vodden die Justin Bieber of Memphis Depay draagt, meer kosten dan het salaris van diezelfde portier? 

Schaamte

Als ik terugkijk op modes waaraan ik zelf in mijn pübertijd heb meegedaan, voel ik wel enige schaamte. In de bloemetjesbroeken die de band Dave Die, Dozy, Beaky, Mick & Tich introduceerde, liep je toch gewoon voor gek. Die heupbroeken met een Higgensruitje zakten voortdurend van je reet. De pukkel-legertas uit de dump, was veel te klein voor al je schoolboeken. En ik herinner me nog levendig de geur van die stinkende Afghaanse jas. 

Lang voordat de benaming ‘Skinny Jeans’ bestond, is er een modeperiode geweest dat je spijkerbroek als tweede huid om je lijf moest zitten. Het zal rond 1969 zijn geweest. Levi’s en Wrangler speelden daar wel op in, maar naar onze smaak toch niet genoeg. Mijn schoolvriend Mig kende echter een meisje dat handig was op de naaimachine. 

Christine T. fietste op een middag mee naar mijn huis. Ik moest mijn broek binnenstebuiten aantrekken en Christine speldde de pijpen van onder tot boven strak langs mijn been af. Op het uitgezette parcours stikte ze vervolgens een nieuwe buitennaad. Het restant pijp werd weggeknipt. Lekker zat zo’n broek uiteraard niet. Het was ’s morgens al een kunst om erin te komen. De rest van de dag voelde ’t alsof je in een kikvorspak zat ingesnoerd. En als je het ding ’s avonds uittrok, had je het idee dat je benen waren afgestorven. Blij toen die trend voorbij was.

Tatoeages

Het verbaast me hoe lang de scheurenkolder al voortduurt. Maar er zal een dag aanbreken dat niemand zich er meer in durft te vertonen. Zo gaat dat met mode. En gelukkig kun je dit soort waanzin weer heel makkelijk achter je laten. Dat is anders met de inmiddels wereldwijde trend van de tatoeages. Tot de jaren’80 was dat iets voor zeelieden en criminelen, subtiel aangebracht op de bovenarm. Maar met name via het voetbal heeft de tato zich letterlijk als een inktvlek verspreid. Sommige prof-spelers zien eruit als Yakuza (de Japanse maffia). Maar ook het porno-circuit, de muziekindustrie en uiteindelijk de gewone-mensen-wereld heeft zich inmiddels overvloedig in ecoline gedompeld.

Ik zie soms dames op leeftijd, die zich tien, vijftien jaar terug in een vlaag van onbezonnenheid met de naald onder handen hebben laten nemen. En laat ik het mild zeggen: het verouderingsproces heeft de beeltenis er niet fraaier op gemaakt. Bij een olieverfschilderij weet je ook dat er op den duur krakelee ontstaat, maar hoe moet ik me over tien, twintig jaar die rechter bovenarm van Anouk voorstellen? 

De eerste spijtoptanten dienen zich ook al aan om dure, lelijke en vooral pijnlijke laserbehandelingen te ondergaan. Meestal gaat het nu nog om het verwijderen van een naam of beeltenis van een ex. Maar de tijd komt natuurlijk ook dat je je simpelweg niet meer durft te vertonen met een arm vol Chinese spreuken, een Engelse dichtregel, bloemen of een uit een bliksemschicht oprijzende Phoenix. Zoals je nu ook niet meer met schoudervulling of in hot pants over straat gaat.