Pas weken na andere Europese landen gaan wij vaccineren; dat gaat mensenlevens kosten. De toeslagenaffaire heeft diepe ellende veroorzaakt en nu worden mensen met een uitkering kapot gemaakt, omdat ze de kosten van  gekregen levensmiddelen moeten terugbetalen. Dan hebben we het nog maar over de laatste weken.

“Er is iets mis in de staat Nederland” om Shakespeare’s Hamlet te parafraseren.

Dat is het al lang en de oorzaak is eigenlijk ook al heel lang bekend. Ons land moet worden bestuurd als een concern door mensen die daar de capaciteiten voor hebben. Het moet een meritocratie worden.

Ook nu kan ik me als Fortuynist beroepen op de man, die me ooit in de politiek bracht. Zijn inaugurele rede als hoogleraar in Rotterdam had als titel : “Een toekomst zonder ambtenaren” daarna schreef hij enkele boeken over de staat als ondernemer. (zie onder *)

De kern van de zaak is dat we niet geleid worden door de besten die ons land heeft, maar door de meest ambitieuzen.

Een ander punt is dat falen van ambtenaren meestal voor hen geen directe c.q. ernstige gevolgen heeft, maar wel voor de benoemde bestuurders. Gevolg: incapabele bestuurders en gemakzuchtige (top)ambtenaren. Eigenlijk prevaleert eigen belang boven landsbelang. En omdat een politicus afhankelijk is van een politieke partij prevaleert partijbelang dus ook boven landsbelang.

Laat ik minister De Jonge als voorbeeld nemen. Uitstekende onderwijzer en op den duur ook een goede wethouder, maar landelijk net te licht, zeker met een medisch dossier waar hij vrijwel niets van af weet. Hij moet zich verlaten op zijn ambtenaren, die hij volgens de letter van de wet moet controleren! Alleen die ambtenaren worden niet verantwoordelijk gesteld voor eventueel falen. Dat is hun controleur, die er dus alle belang bij heeft hen te ondersteunen en fouten te verdoezelen of goed te praten

Ander voorbeeld is mevrouw Bijleveld, die nu de scepter zwaait op het ministerie van defensie. Zou die nou echt het meest van onze strijdmacht afweten? Natuurlijk niet, ook zij is afhankelijk van haar ambtenaren c.q. adviseurs. Ik noem nu deze twee, maar in feite geldt het voor alle bestuurders.

Ons land smeekt om een zakenkabinet. Niet persé politici, maar specialisten in het kabinet, dat gewoon gecontroleerd wordt door de Staten Generaal. En de uitvoering van het beleid zo snel mogelijk uit handen van ambtenaren halen, die terug kunnen komen via een bedrijf of als zzp’er. Alleen de kwalitatief goeden kunnen zo blijven. Het argument dat dit tot chaos zal luiden is flauwekul. In de VS worden om de vier jaar de top-ambtenaren vervangen.

Om even helemaal out of the box te gaan: We kunnen die bestuurders natuurlijk ook direct kiezen. Sowieso de minister-president, maar ook op andere vaste ministeries zoals financiën, verkeer en waterstaat, defensie etc. Laat mensen solliciteren, die hun c.v. op het internet zetten, selecteer er drie (door gekozen minister president b.v.) en laat de keuze aan de kiezer over. Dit plan is al eerder geuit in een rapport van Leefbaar Rotterdam dat onder auspiciën van de bekende politicoloog André Krouwel (VU) is geschreven.

Ik was eerst van plan om te schrijven over de problemen in de lokale politiek, maar ik realiseerde me net op tijd, dat ik dan weken bezig zou moeten zijn.

*
Zonder ambtenaren. De overheid als ondernemer (Veen, 1991; ISBN 90-204-2029-1. Heruitgave als Pandora Pocket door Contact, 1994; ISBN 90-254-5504-2).

De overheid als ondernemer (Contact, 1993; ISBN 90-254-0187-2).

Het zakenkabinet Fortuyn (A.W. Bruna, 1994; ISBN 90-229-8158-4).