Het is tijd voor een aanpak van (messen)geweld die werkt en dat betekent inzetten op preventie. In Glasgow, Schotland, hebben ze laten zien dat het kan.

Rond 2004 liep het geweld in Glasgow (een stad met bijna 600.000 inwoners) zo uit de klauwen dat het één van de gewelddadigste steden van de wereld was. Ook wel murder capital van Europa genoemd. Vooral het messengeweld was een enorm probleem.

Om het tij te keren zette het stadsbestuur een radicaal andere koers in op het veiligheidsbeleid. Beleid dat uitgaat van preventie van geweld. Deze aanpak heeft ontzettend goed gewerkt. Nu is het een van de veiligste steden van Europa. Dat verdient navolging in onze stad, daarom pleit ik ook in Rotterdam voor het Schotse model van veiligheidsbeleid.

Geweld als besmettelijke ziekte

Het succes van de Schotse methode zit er in dat ze geweld niet alleen aanpakken als een misdaadprobleem maar als ook een sociaal probleem. Ze beschouwen het geweld als een besmettelijke ziekte. Een die binnen gezinnen en binnen wijken wordt doorgegeven.

Mensen, en zeker kinderen, die veel geweld zien of ervaren in hun dagelijkse leven hebben een veel grotere kans om ook zelf gewelddadig te worden. Elke keer als iemand gewelddadig is, verzandt diegene sneller in een volgend gewelddadig incident. Zo versterkt geweld zichzelf.

Kortom, het opsporen van geweld en straffen van mensen die geweld plegen is belangrijk. Maar het voorkomen van geweld is nog veel belangrijker om te voorkomen dat mensen in een neerwaartse spiraal van geweld terechtkomen. Het aanpakken van de  oorzaken van geweld is dus cruciaal.

Voorkomen is beter dan genezen

De Schotse aanpak gaat er dan ook vanuit dat geweld te voorkomen is. Daarom richt die aanpak zich, naast gewoon goed politiewerk, op het organiseren van de hele wijk en de hele gemeenschap. Zo gaan politie, huisartsen, jongerenwerkers, maatschappelijk werkers en de sociale dienst in Schotland samen aan de slag in wijken waar veel geweld voorkomt.

De wijk wordt gemobiliseerd om zich uit te spreken tegen geweld en misdaad. Soms op een hele simpele manier met posters met foto’s van wijkbewoners waarop staat wat ze van het geweld vinden en iedereen te vragen om geweld altijd en snel te melden. Wijkbewoners die succesvol zijn, worden als rolmodellen ingezet, maar zij maken ook moeilijk onderwerpen bespreekbaar, zoals discriminatie van vrouwen of huiselijk geweld.

Via jongerenwerkers en maatschappelijkwerkers worden nijpende problemen met bijvoorbeeld schulden en overlastgevende groepen opgespoord. Ook worden relaties opgebouwd met de wijk om signalen te horen die de politie nooit ontvangt. Ook huisartsen en ziekenhuizen trekken aan bel als ze signalen van geweld of probleem gedrag zien.

Met projecten zoals we die hier kennen van de Heilige Boontjes, worden wijkbewoners met een criminele achtergrond weer aan een echte baan geholpen om zo terugval te voorkomen. Alle acties worden constant geëvalueerd, met dingen die niet werken wordt gestopt, zaken die wel werken worden behouden.

Zo heeft Schotland in de afgelopen 15 jaar een aanpak ontwikkeld die niet alleen geweld opspoort en veroordeelt maar die de oorzaken van geweld wegneemt. Het is een intensieve aanpak, geen aanpak van lange halen, snel thuis. Maar wel een die bewezen werkt.