Zeg Indië en mensen beginnen over de oorlog. In Facebookgroepen zie ik prachtige foto's uit de jaren 1930. Foto's van mannen in uniform, ze zijn er vaak niet meer, en de vragen over hun levens komen op. Daar is iets mee.

Ik zie dat kinderen van rond de 70 jaar zoeken naar de verhalen van vroeger. Dat gaat meestal een, twee generaties terug. Het is lastig emotioneel te bevatten wie de vader van je vader van je vader is. Een overgrootvader lijkt zo ver weg. Maar hij leefde en had meer of minder invloed op het leven van zijn zoon, die later vader werd en zo volgt de ene generatie op de andere, we nemen wat mee in de tijd, we laten wat los, we zijn een schakel in de keten.

Behalve ik.

In mijn leven zijn geen kinderen, dat is grotendeels een bewuste keus geweest. Want ik verlang naar een rustig huis, met stille uren om na te denken en dan gaat zoiets niet. Hoe dat komt? Het waren veel kleine besluiten bij elkaar; op zaterdagavonden lag ik liever op de bank te lezen dan dat ik op zoek ging naar de vader van mijn kinderen. Nu is mijn leven zoals ik wilde: vol van boeken. Maar misschien ben ik daarom zo geïnteresseerd in families.

In het toenmalige Indisch Huis in Den Haag leidde ik de talkshow Generaties, waarin ik met verschillende generaties uit dezelfde familie sprak. Meestal de jongste voor de pauze, omdat na de pauze de verlegenheid voor de oudere generatie kon toeslaan. Elke keer zag ik met hoeveel draadjes een familie met elkaar verbonden is, ook als er weerstand tegen is - meestal is dat een sterk draadje van verbinding.

Een familie is meer dan twee, drie generaties, zeker als het gaat om families uit Indië. Hoe verder terug in de tijd, hoe interessanter. Dan komen er verwikkelingen uit de periode die nu afgedaan wordt met 'tempo doeloe', op foto's gereduceerd tot families in grote huizen. Er gebeurde meer. Er waren onwaarschijnlijke contacten tussen bevolkingsgroepen, Indische vrouwen bezaten invloedrijke posities, er was veel moed en ondernemingszin nodig om in het leven vooruit te komen. En ja, er was oorlog, in Indië was altijd oorlog, hier of daar, onder de naam 'pacificatie' of 'expeditie', maar het was er.

Dus volg de familielijn verder terug, zou ik zeggen. Via de vaders of de moeders. Terug in de tijd, daar ligt het antwoord op vragen die je nog niet had bedacht.

https://www.indischeschrijfschool.nl