De fractievoorzitters GroenLinks en VVD hebben elkaar de hand gereikt en gaan samen proberen een nieuwe coalitie te vormen. Een moedige stap, want de coalitieonderhandelingen zaten met een rechts blok met de VVD en links blok met GroenLinks muurvast. Op rechts zal Leefbaar aansluiten, op links is er keuze genoeg. D66 en PvdA die Leefbaar uitsloten, lopen nu het risico voor vier jaar in de oppositiebanken te belanden. Elkaar uitsluiten loont dus niet en partijen die het hardst riepen dat ze een ‘inclusieve’ stad nastreven, vallen door de mand. Want als échte verbinders zijn opgestaan Judith Bokhove van GroenLinks en Vincent Karremans van VVD.

Voordat Bokhove en Karremans elkaar de hand reikten, waren er twee blokken: een rechts blok bestaande uit Leefbaar en VVD en een links blok met D66, PvdA en GroenLinks. De onderhandelingen kwamen geen steek verder. Partijen kunnen het nu eindelijk over de inhoud hebben. Het ligt voor de hand dat er een breed college komt, waarbij linkse en rechtse partijen op inhoudelijke gronden aansluiten bij de VVD/GroenLinks-tandem. Een oplossing zonder Leefbaar is getalsmatig vrijwel onmogelijk. Pikanter wordt het wat er aan de linkerzijde gaat gebeuren. D66 en PvdA zijn in één klap misbaar geworden. Als SP of NIDA aanschuift, is er al een nipte meerderheid van 23 zetels. Als betrokkenen dat onvoldoende stabiel vinden, zijn CU/SGP en 50-plus wellicht bereid gedoogsteun te geven.

PvdA en D66 zitten in een lastig parket. Kasmi van D66 sloot de samenwerking met Leefbaar vanwege de alliantie met Baudet uit, maar deed de deur weer op een kier toen Forum voor Democratie de samenwerking beëindigde. Deze beëindiging vond echter onder druk plaats en de woorden die daarbij werden gebruikt richting Kasmi logen er niet om. D66 heeft richting Leefbaar kortom niet bepaald credits opgebouwd. Aan de andere kant is Kasmi nooit enthousiast geweest over voortzetting van de samenwerking met Leefbaar. Die zal hij dus moeilijk aan zijn achterban, inclusief Pechtold, kunnen verkopen. Ook zijn gedraai zal hem verweten worden. Maar bovenal wilde hij een linksere koers varen en juist op dat punt is D66 inwisselbaar voor PvdA. Maar PvdA-leider Barbara Kathmann noemde de kans op samenwerking, vlak voordat GroenLinks en VVD elkaar de hand gaven, ‘nihil’. Ogenschijnlijk geen slimme zet, want tijdens de campagne had ze Leefbaar nimmer hard uitgesloten.

Als er iets te leren valt van het schimmenspel van afgelopen weken is dat elkaar uitsluiten niet loont. Kiezers houden er niet van, het geeft het verkeerde signaal aan Rotterdammers die wél geacht worden met elkaar door één deur te gaan en in de onderhandelingen krijg je het als een boomerang terug. Er is echter ook nog een andere les te leren, vooral voor partijen die het hardst hebben geroepen dat ze een ‘inclusieve’ stad nastreven. Verbinden doe je niet met woorden, maar met daden. Verbinden betekent dat je respecteert dat iedereen anders is en dat je op zoek gaat naar overeenkomsten in plaats van verschillen. VVD en GroenLinks hebben laten zien hoe dat eruitziet. En als PvdA en D66 zich niet wat inclusiever opstellen, mogen ze vier jaar lang gaan kijken hoe dat in praktijk werkt.

Jos Verveen is oud-raadslid in Rotterdam. Hij is oprichter van de a-politieke partij Stadsinitiatief Rotterdam en schrijft regelmatig in zijn column voor Dagblad010 over wat hem opvalt in Rotterdam.